Uitspraak “Glastuinbouwgebied Westland”

De Raad van State heeft op 24 september jl. uitspraak gedaan over het bestemmingsplan “Glastuinbouwgebied” van gemeente Westland. De meeste beroepen tegen het bestemmingsplan, dat wil zeggen meer dan 20 van de 27, hadden betrekking op het feit dat voormalig agrarische bedrijfswoningen geen woondoeleinden bestemming hadden gekregen. Deze beroepen zijn alle afgewezen.

De Raad van State memoreert dat in de toelichting op het bestemmingsplan “Glastuinbouwgebied” de hoofdfunctie van het buitengebied van gemeente Westland wordt genoemd. Woningen kunnen bij reconstructie en schaalvergroting van glastuinbouwbedrijven voor belemmeringen zorgen. Om die reden heeft de gemeenteraad in het Raamplan Woningen buitengebied Westland voorwaarden opgesteld waaronder agrarische woningen van bestemming kunnen wijzigen naar woondoeleinden. Dezelfde voorwaarden zijn in aangescherpte vorm verwerkt in de Parapluherziening die in 2009 is vastgesteld. Deze zelfde voorwaarden zijn weer overgenomen in dit bestemmingsplan.

Niet voldaan aan de voorwaarden
Verschillende woningeigenaren hebben gesteld dat de gemeente de voorwaarden voor bestemmingswijziging naar wonen niet juist heeft toegepast. Die beroepen zijn alle afgewezen. De beoordeling of aan dergelijke voorwaarden is voldaan, kan volgens de Raad van State in het algemeen aan de gemeenteraad worden overgelaten. Slechts in het geval dat de gemeenteraad in redelijkheid niet tot het besluit had kunnen komen, wordt het besluit vernietigd. Dit doet zich niet snel voor.

Een van de voorwaarden voor omzetting naar woondoeleinden is dat de woning zodanig is gesitueerd dat hierdoor de glastuinbouw nu en in de toekomst niet wordt belemmerd. Verschillende beroepen hadden betrekking op deze voorwaarde. Die voorwaarde wordt door gemeente Westland inmiddels zeer strikt toegepast. Ook woningen die aan een doorgaande weg zijn gelegen worden onder omstandigheden geacht in de weg te liggen aan reconstructie. Dit als het gebied tussen de kassen en de weg volgens de gemeente te klein is. In dit gebied moeten bedrijfsruimten, watersilo’s en de woning een plaats krijgen. De gemeente vindt dat de woning geen woonbestemming mag krijgen als die ruimte te klein is, omdat de ruimte rond de woning wellicht later nodig is om hier bedrijfsgebouwen te plaatsen. De Raad van State vernietigt dat besluit niet.

Vertrouwen op toezeggingen
Een andere beroepsgrond die vaker werd aangevoerd, was dat het college van B&W in het verleden aan de woningeigenaar de schriftelijke toezegging had gedaan dat de woning de woonbestemming zou krijgen. De woningeigenaar stelde dat hij mocht vertrouwen op die toezegging. Ook deze beroepsgrond is in alle gevallen afgewezen. De Raad van State concludeerde in alle gevallen dat het college alleen een inspanningsverplichting op zich had genomen, zodat daaraan geen vertrouwen kon worden ontleend dat de bestemming zou wijzigen en het vertrouwensbeginsel niet van toepassing was. Het college had alleen toegezegd zich in te spannen, niet ervoor in te slaan dat het gewenste resultaat bereikt zou worden.

In enkele gevallen werd een beroep gedaan op het feit dat de gemeenteraad in het Raamplan als beleid heeft vastgesteld dat toezeggingen van het college met betrekking tot de omzetting van woningen moeten worden nagekomen. In par. 5.3.1 van het Raamplan is opgenomen dat indien in het verleden een toezegging is gedaan waardoor een gerechtvaardigd vertrouwen is ontstaan dat legalisering van de onttrekking zou plaatsvinden, slechts beperkt wordt getoetst of aan de voorwaarden is voldaan. De Raad van State meende dat niet meer aan de voorwaarden in het Raamplan kon worden getoetst. Ook werd de toezegging in de meeste gevallen als een inspanningsverplichting aangemerkt, zodat er al geen sprake was van een toezegging waardoor een gerechtvaardigd vertrouwen is ontstaan.

Conclusie
Uit het voorgaande blijkt in het algemeen dat de Raad van State niet snel zal oordelen dat de gemeenteraad bij de vaststelling van een bestemmingsplan onredelijk heeft gehandeld of heeft gehandeld in strijd met een toezegging waaraan vertrouwen is ontleend. Voor wat betreft de omzetting van bedrijfswoningen naar burgerwoningen geldt dat als de gemeente in haar beleid voorwaarden heeft opgesteld welke op zich door de Raad van State redelijk worden geacht, de gemeenteraad veel vrijheid heeft bij de toepassing van die voorwaarden. Overleg tijdens de voorbereiding van een bestemmingsplan wordt daardoor belangrijker.

Nieuwe bevoegdheid van B&W
Het college van B&W kan op grond van het bestemmingsplan “Glastuinbouwgebied” zelfstandig een wijzigingsplan opstellen om de bestemming van woningen te wijzigen. De bevoegdheid om agrarische woningen om te zetten naar de bestemming wonen, is in dit bestemmingsplan toegekend aan het college, zodat die zelfstandig kan besluiten. Het is van groot belang om te controleren dat het college niet alleen toezegt zich in te spannen om de bestemming te wijzigen. Zij moet ten minste toezeggen een wijzigingsplan op te stellen en in procedure te brengen.